BASA SUNDA

Bab I

Nurutkeun panalungtikan Tatakrama Basa Sunda atawa sok disebut oge UNDAK USUK BASA SUNDA (UUBS) teh wangunna saperti kieu:

I. RAGAM BASA HORMAT (BASA LEMES)
Dina hakekatna digunakeunana ragam hormat teh taya lian pikeun nembongkeun rasa hormat ti nu nyarita ka nu diajak nyarita jeung ka saha nu dicaritakeunana. Ragam Basa Hormat aya dalapan rupa nya eta: 1. Ragam Basa Lemes Pisan/Luhur; 2. Ragam Basa Lemes keur Batur; 3. Ragam basa Lemes keur Pribadi/Lemes Sedeng; 4. Ragam Basa Lemes Kagok/Panengah; 5. Ragam Basa Lemes Kampung/Dusun; jeung 6. Ragam Basa Lemes Budak.

II. RAGAM BASA LOMA (AKRAB, KASAR)
Basa loma atawa nu ilahar disebut basa Kasar, saenyana lain dina harti kasar henteu ngahormat, tapi kulantaran digunakeun pikeun komunikasi di antara anu geus wanoh, jeung babaturan ulin upamana. Ragam Basa Loma ieu teh aya dua rupa nya eta: 1. Ragam Basa Loma/Akrab; jeung 2. Ragam Basa Garihal/Songong/Kasar Pisan.
Ragam basa anu garihal ieu mah digunakeunana teh keur ka sato atawa digunakeun ku jelma nu keur ambek pisan.

Jadi Undak Usuk Basa Sunda anu dina Kongres Basa Sunda taun 1986 di Cipayung Bogor disebut TATAKRAMA BASA SUNDA teh upama dijumlahkeun mah aya dalapan tahapan (ragam).
Sanajan Konferensi Kebudayaan Sunda I di Bandung jeung Kongres Basa Sunda VII di Garut ngusulkeun supaya Tatakrama Basa Sunda (UUBS) cukup dua tahap bae nyaeta RAGAM HORMAT jeung RAGAM LOMA, tapi dina hirup kumbuh sapopoe mah masih keneh digarunakeun TILU TAHAP/RAGAM . Ieu di handap digambarkeun POLA TATAKRAMA BASA SUNDA dina tilu Tahap/Ragam tea, nyaeta:

· Ragam basa Loma/Akrab/Kasar (A)
· Ragam basa Lemes keur Pribadi (B)
· Ragam basa Lemes keur Batur/Lemes Sedeng ©
* Katerangan tanda: # henteu sarua; = sarua.

POLA I: A # B # C

Jumlah kecap anu make pola saperti kieu kaitung saeutik pisan (k/l 25 kecap), nu sok disebut kecap lemes keur pribadi/lemes Sedeng, ieu anu ulah salah dina ngalarapkeunana teh:

- balik # WANGSUL # mulih
- bawa # BANTUN # candak
- beuli # PESER # galeuh
- biasa # TIASA # iasa
- boga # GADUH # kagungan
- dahar # NEDA # tuang
- datang # DONGKAP # sumping
- denge # KUPING # dangu
- era # ISIN # lingsem
- gering # UDUR # teu damang
- imah# ROROMPOK # bumi
- indit # MIOS # angkat
- kasakit # PAUDUR # kasawat
- menta # NYUHUNKEUN # mundut
- nitah # NGAJURUNG # miwarang
- ngomong # SASANGGEM #sasauran
- nyaho # TERANG # uninga
- pamajikan # BOJO # garwa/geureuha
- poho # HILAP # lali
- sare # MONDOK # kulem
- tanya # TAROS # pariksa
- tenjo # TINGAL # tingali
Conto kalimahna:
· Ari maneh balik ka lembur teh arek iraha?
· Dupi abdi WANGSUL ka lembur teh bade enjing bae.
· Dupi akang bade mulih ka lembur teh bade iraha?
Perhatikeun pisan pola di luhur:
A # B # C : A henteu sarua jeung B, B henteu sarua jeung C. Upama bae urang geus bisa merenahkeun ngagunakeun kecap-kecap nu ditulis ku aksara gede (kapital) nyaeta kecap-kecap nu kaasup basa Lemes keur Sorangan, urang geus henteu kudu salempang sieun salah nyarita ku Basa Sunda teh.

Kasimpulan

Jadi kasimpulan nu bisa di cokot dina wacana di luhur nyaeta cara ngagunaken basa sunda nu lemesna kumaha jeng cara cara pola kalimatna kumaha nu bener na kumaha jeng salah na kumaha

Panutup

Rupina sakitu nu kapihatur hapunten sagala rupi kalepatan sareng kakiranganana,